نقد و بررسی دو کتاب در گزارش غزلیات حافظ (بر آستان جانان و گامی در بیکران)

اشعار حافظ، شاعر بلندمرتبه و بی نظیر شیرازی، از زمان سرایش تا کنون، همواره مورد عنایت اهل نظر بوده و همچنان نیز، عام و خاص بدان توجه دارند. در روزگار ما این توجه روزافزون شده و شرح های متعددی برای فهم و بازنمایی ظرایف و حکمت های آن نگاشته شده است. دو کتاب بر آستان جانان و گامی در بیکران، از میر جلال الدین کزازی، در سال های اخیر از سوی سازمان سمت، بیشتر به عنوانِ کتاب درسیِ واحد حافظ، برای رشته زبان و ادبیات فارسی منتشر شده است. این دو کتاب در مجموع گزارشی از 41 غزل منتخب از سراسر دیوان حافظ است که بر سه پایه واژ ه شناسی، زیباشناسی و باورشناسی مدون شده است. با وجود کوشش زیاد و گزارش خوب و مفید شارح، ضمن مطالعه کتاب، کاستی ها یا اشتباهاتی از نظر روش تدوین و محتوای گزارش ـ به ویژه از نظر آرایه ها و معانی ابیات ـ به ذهن نگارنده رسیده است که در این مقاله به اجمال فقط برخی از اشکالات روشی و کاستی های زیباشناسی بیان می شود. با توضیحات نگارنده معلوم می شود که این دو کتاب بیشتر گزارش زیباشناسانه برخی اشعار منتخب حافظ به شمار می آید و تفسیر مناسب و گزارش همه جانبه اشعار و افکار و باورهای او نیست.